Ochrona tradycyjnych sadów realizowana na terenie województwa łódzkiego przez pracowników Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego rozpoczęła się w lipcu 2003 roku. Zespół istnieje od 2013 roku, a w jego skład wchodzi 7 parków krajobrazowych. W 2003 roku na terenie jednego z nich – Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich rozpoczęto wstępną inwentaryzację tradycyjnych sadów we wschodniej oraz centralnej części parku. Inwentaryzację wykonano w oparciu o zdjęcie użytkowania terenu, wykonane w 2002 roku, a następnie poszerzono ją o badania terenowe. Na podstawie wyników inwentaryzacji określono średnią wielkość sadu tradycyjnego na 15 drzew. Rejon Wzniesień Łódzkich wyróżnia się występowaniem sadów ze znacznym udziałem grusz, szczególnie odmiany diuszesa wczesna, zwanej lokalnie „duszichą” - ze względu na znaczny udział w miąższu drobnych twardych cząstek.
Drugim dominującym gatunkiem w lokalnych sadach są jabłonie (renety szare, jaśniepańskie, kosztele, grochówki). Na uwagę podczas inwentaryzacji w 2003 roku zasługiwała „czubajka” o charakterystycznie wydłużonym owocu. Drzewo tego gatunku zostało znalezione w dawnym sadzie dworskim w Dobrej w gminie Stryków.
Kolejny etap projektu to posadzenie na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich 83 podkładek gruszy kaukaskiej i 50 podkładek antonówki oraz ponad 100 różnych podkładek na terenie Ogrodu Botanicznego w Łodzi. W późniejszym okresie zostały one zaszczepione tradycyjnymi odmianami występującymi na tym obszarze. Ponadto założono aleję pomologiczną we wsi Głogowiec gm. Nowosolna. Nad merytoryczną poprawnością projektu czuwał Grzegorz Hodun, pracownik Instytutu Sadownictwa, wtedy Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach. Projekt uzyskał dofinansowanie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi.
Od 2003 roku przeprowadzono w parkach krajobrazowych województwa łódzkiego 12 szkoleń z zakresu zachowania i pielęgnowania sadów tradycyjnych. W 2003 – dwa szkolenia na terenie Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich - w Poliku oraz Dobrej, w 2004, 2005, 2008 i 2010 w Dobrej, w 2006 w Starych Skoszewach, w 2011 i 2014 na terenie Lasu Łagiewnickiego, w 2012 w Sosnowcu, w 2015 w Moszczenicy na terenie Sulejowskiego Parku Krajobrazowego i w 2016 w Skierniewicach dla mieszkańców Bolimowskiego Parku Krajobrazowego, w 2019 planowane jest szkolenie dla osób z terenu Parku Krajobrazowego Międzyrzecza Warty i Widawki.
Ponadto wydano w 2004 roku folder „Sady”, którego nakład kilkakrotnie był wznawiany i jest dostępny w Zespole ze względu na niesłabnące zainteresowanie tematyką sadów tradycyjnych. Folder został wydany dzięki dofinansowaniu ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi.
W 2014 roku na terenie obszaru należącego do siedziby oddziału terenowego Nadpilicznych Parków Krajobrazowych, jednego z czterech wchodzących w skład Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego został posadzony sad jabłoniowy z tradycyjnymi odmianami na podkładkach z antonówki. Posadzono 66 drzew w rozstawach 6 x 8 m. W sadzie znalazły się następujące odmiany jabłoni: Ananas Berżenicki, Antonówka Półtorafunowa, Boiken, Bursztówka, Dean’s Kuchenapfel, Grafsztynek Inflandzki, Gruchoty, Harberts Renette, Jansen von Welten, Kardynalskie Płomieniste, Kosztela, Kronselska, Książe Albert, Malinówka Lutowa, Niezrównane Peasgooda, Papierówka, Parkers Pipping, Pepina Ribstona, Reneta Blenheimska, Reneta Kulona, Reneta Szampańska, Reneta Złota, Schieblers Taubenapfel, St.Edmund Russet, Szara Reneta, Witos. Sad jest pielęgnowany przez pracowników Zespołu. Został posadzony w celu zachowania bioróżnorodności związanej z tradycyjnym sadem, jak również w celu możliwości udostępniania w przyszłości zrazów posadzonych w nim odmian. Sad został założony z budżetu Zespołu Parków.
10 października 2017 roku w sąsiedztwie sadu jabłoniowego w Moszczenicy posadzono 30 śliw oraz 15 czereśni. W sadzie znaleźć można następujące odmiany śliw: Ruth Gesler, Renkloda Ulena, President, Dąbrowicka, Renkloda Althana, Węgierka Zwykła oraz czereśni: Burlat, Sznajder Późna, Butnera Czerwona. Przedsięwzięcie zostało zrealizowane dzięki projektowi „Kosztela” w ramach międzynarodowej akcji Fundacji PUR PROJECT, dzięki Fundacji AgriNatura we współpracy z grupą ACCOR Orbis.
W 2018 roku Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Łódzkiego przystąpił jako interesariusz do projektu pt. „BioGov – Celebrating Biodiversity Governance” realizowanego przez Województwo Łódzkie Departament Sportu i Turystyki w ramach programu Interreg Europe (https://www.interregeurope.eu/biogov/). Celem projektu jest zachowanie różnorodności biologicznej w regionie związanej z tradycyjnymi sadami oraz możliwość powiązania jej z propozycją produktu turystycznego wykorzystującego potencjał sadów. Realizatorzy projektu starają się przygotować rekomendacje dla polityk regionalnych w celu powstrzymania zaniku bioróżnorodności związanej z tradycyjnymi sadami. Partnerami w projekcie jest kilka krajów europejskich, których doświadczenie może przysłużyć się do wypracowania nowych rozwiązań w tym zakresie.
Katarzyna Krakowska
Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript., Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
U
