„Gdy zginie ostatnia pszczoła, człowiekowi pozostaną tylko cztery lata życia”
– zdanie to wypowiedział przed laty Albert Einstein. Dziś biolodzy biją na alarm, a organizacje proekologiczne organizują kolejne akcje na rzecz ratowania zmniejszającej się populacji owadów, od których zależy nasze życie i życie naszej planety.
Wielki Dzień Pszczół to inicjatywa Akademii Przyjaciół Pszczół, która ma na celu ochronę tych owadów i zwiększenie świadomości społeczeństwa o ich znaczeniu w życiu człowieka. Zasługi tych owadów są nie do przecenienia, dzięki nim mamy miód, pyszne owoce i plony.
Szacuje się, że gdyby brakło pszczół, to w Polsce plony roślin uprawnych spadłyby o 70-80 proc. Owoców byłoby znacznie mniej i byłyby gorszej jakości. Te pracowite owady są odpowiedzialne za zapylanie niemal 80% roślin stanowiących pożywienie dla człowieka i zwierząt.
Nie bez powodu istnieje powiedzenie „pracowity jak pszczoła”. Pszczoły pracują nieustannie i dzielą się z człowiekiem efektami tej pracy – produktami pszczelimi. Człowiek ma od pszczół nie tylko miód, ale także pyłek, propolis, pierzgę czy wosk. Zabieramy niemal każdy element wystroju ula, żeby wykorzystać go później jako żywność, kosmetyk, element aromaterapii czy część przedmiotu (np. świece z wosku pszczelego).
Wciąż jeszcze zbyt mało osób rozumie, jak wielki jest wpływ pszczół na naturę. Proces zapylania jest ważny nie tylko dlatego, że dzięki temu mamy pożywienie. Jest niebywale istotny dla całego ekosystemu, ponieważ daje możliwość utrzymania bioróżnorodności, która ma szczególne znaczenie zwłaszcza teraz – gdy ginie wiele gatunków roślin i zwierząt.
Pszczoły są także niezastąpione w zachowaniu gatunków roślin owadopylnych. Mają cechę zwaną „wiernością kwiatową”, co oznacza, że zbierają pokarm z jednego gatunku rośliny tak długo, aż zakwitnie. Pszczoły zapylają także rośliny wczesną wiosną, co ma szczególne znaczenie – wówczas nie ma bowiem jeszcze zbyt wielu innych owadów zapylających.
Jednak ciągle niewiele osób zdaje sobie sprawę ze znaczenia pszczół, również tych dziko żyjących, dla przyrody i człowieka.
Tymczasem w ostatniej dekadzie odnotowano masowe wymieranie pszczół miodnych, a wiele gatunków pszczół dziko żyjących (w Polsce ok. 200) znalazło się na liście gatunków zagrożonych wyginięciem. Naukowcy uważają, że odpowiada za to kombinacja wielu czynników, w tym chemizacja rolnictwa (np. stosowanie środków ochrony roślin zawierających neonikotynoidy), rozpowszechnienie telefonii komórkowej, która zakłóca zdolność pszczół do orientacji w terenie oraz rozprzestrzenianie się chorób pasożytniczych pszczół. Negatywną rolę odgrywa tu również rolnictwo wielkoobszarowe, z którym wiąże się brak miedz i poboczy naturalnie zamieszkiwanych przez pszczoły dziko żyjące.
Na świecie opisano dotychczas ponad 20 tys. gatunków pszczół, w tym cztery gatunki pszczół miodnych (rodzaj Apis). W Polsce znanych jest ok. 470 gatunków pszczół dziko żyjących (w tym trzmiele, murarki, porobnice, zadrzechnie, samotnice, pszczolinki).
Ewolucja doskonaliła przystosowanie tych owadów do żywienia się nektarem i pyłkiem roślin kwiatowych. W rezultacie istnieją takie gatunki roślin, które mogą być zapylane tylko przez jeden gatunek pszczoły. Gdyby on zniknął z ziemi, to dana roślina również musiałaby zniknąć.
Od pracy pożytecznych pszczół zależy istnienie większości roślin na świecie. Jeśli ich zabraknie, w ekosystemie pojawi się ogromna wyrwa . Bez pszczół zginęłoby jeszcze więcej gatunków, a dieta człowieka stałaby się uboga i bardzo droga. Innymi słowy, jeśli pszczoły wyginą, grozi nam potężna katastrofa ekologiczna.
Dlatego tak ważne jest, aby chronić pszczoły, ponieważ wskutek destrukcyjnej dla nich działalności człowieka już teraz są zagrożone wyginięciem. Możemy pomóc tym małym owadom choćby sadząc w ogrodzie lub na balkonie rośliny, które pszczoły lubią. To mały gest, który pozwoli uratować nie tylko populację pszczół, ale i cały otaczający nas świat przyrody.
Wyginięcie pszczół na świecie mogłoby spowodować ogromny głód, kryzys i wojny, a to doprowadziłoby do załamania ludzkiej cywilizacji.
Pszczoły = Życie
Opr.DWB
Zdj. D.Bień,
D.Warzyńska-Badura
