Goryczka krzyżowa (Gentiana cruciata) to jedna z roślin objętych ochroną ścisłą, występujących na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego. Roślina wieloletnia tworzy kępy dorastające do 50 cm wysokości. Oprócz kwitnących pędów występują pędy płonne lub posiadające tylko pączki przyszłorocznych kwiatów. Cała roślina jest naga.
Pędy ma proste, dość grube i nie rozgałęziające się. Liście naprzemianległe, mają kształt jajowatopodługowaty, a położone w wyższej części łodygi są pochewkowato zrośnięte nasadami. Kwiaty barwy błękitnej wyrastają w kątach środkowych i górnych liści, zabrane w pęczki od dwóch do pięciu sztuk. Mają kształt dzwonków z czterema płatkami, od środka jaśniejsze z koroną kwiatu długości ok. 2 – 2,5 cm zakończoną ząbkami. Kwitnie od czerwca do września.
Stanowisko goryczki krzyżowej w PPK znajduje się we wschodniej części Pasma Przedborsko – Małogoskiego. Położone jest na nasłonecznionych stokach o podłożu wapiennym. Zagrożeniem dla tego gatunku w PPK jest zmiana sposobu użytkowania terenu, polegająca na zalesieniu części stanowisk. Kolejnym zagrożeniem jest porzucenie gospodarki pasterskiej na obszarach występowania goryczki, co prowadzi do zarastania muraw krzewami i drzewami w wyniku sukcesji ekologicznej. Efektem prowadzenia monitoringu tego gatunku, było wykazanie nowych miejsc występowanie goryczki, co dobrze rokuje na przyszłość. Na terenach zagrożonych planowane są punktowe działania ochronne, które wymagają uzgodnień z prywatnymi właścicielami działek.
Fot: W. Sobolewski
