Mokradła to ekosystemy zagrożone. W XX wieku zanikła lub została zdegradowana ponad połowa obszarów wodno-błotnych na świecie. Główną przyczyną ich niszczenia jest eksploatacyjne podejście społeczeństw do gospodarowania zasobami przyrody: odwadnianie, osuszanie, wydobywanie torfu. Znaczenie ma również niski stan świadomości ekologicznej społeczeństw, które często traktują te obszary jak nieużytki.
Do pogorszenia stanu mokradeł przyczyniają się także zanieczyszczenia, inwazje gatunków obcych i zmiany klimatyczne. Znaczną część mokradeł stanowią torfowiska. Jeżeli nie są zdegradowane, pełnią bardzo ważną rolę retencyjną. Chłoną wodę, kiedy jest jej pod dostatkiem, zaś oddają ją podczas suszy. Mokradła zapobiegają też erozji i degradacji gleb. Są naturalnymi filtrami, które redukują zanieczyszczenia z opadów atmosferycznych, wód powierzchniowych i podziemnych.
Torfowiska, magazynują ogromne ilości dwutlenku węgla, pokrywają one około 3% obszarów lądowych naszej planety, a magazynują 30% całej ilości węgla glebowego. To dwukrotnie więcej niż wszystkie lasy na świecie łącznie. Mokradła to najskuteczniejsze pochłaniacze dwutlenku węgla na Ziemi. Osuszanie lub wypalanie mokradeł na potrzeby rolnictwa sprawia, że zamiast pochłaniaczem dwutlenku węgla stają się one źródłem jego emisji, uwalniając do atmosfery dwutlenek węgla gromadzony w nich przez całe stulecia. Emisja CO2 z osuszanych i wypalanych torfowisk stanowi 10% całkowitej rocznej emisji paliw kopalnych.
Na naszym kontynencie pozostała już tylko połowa pierwotnie występujących torfowisk, natomiast pozostałe są w większości silnie zdegradowane, zmeliorowane, zaorane lub w inny sposób przekształcone, głównie na potrzeby rolnictwa i leśnictwa. Niektóre zachowały przynajmniej częściowo dawne walory przyrodnicze, lecz obecnie są one zależne od regularnej działalności człowieka – na przykład koszenia czy usuwania krzewów.
Światowy Dzień Obszarów Wodno – Błotnych zwany inaczej Światowym Dniem Mokradeł obchodzony jest corocznie 2 lutego w rocznicę podpisania Konwencji w Ramsar o obszarach wodno-błotnych. Konwencja Ramsarska to międzynarodowe porozumienie, które zostało parafowane 2 lutego 1971 roku w irańskim mieście Ramsar nad Morzem Kaspijskim. Jest to międzynarodowy układ, którego pełna nazwa brzmi „Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego”. Celem porozumienia jest ochrona i utrzymanie w niepogorszonym stanie obszarów określanych jako „wodno-błotne”. Konwencja Ramsarska uznaje te tereny oraz żyjące w nich gatunki za światowe bogactwo. Ich strata byłaby niepowetowana. Od istnienia mokradeł zależy los wielu rzadkich i zagrożonych wyginięciem roślin i zwierząt.
Celem obchodów święta jest podnoszenie świadomości społecznej w zakresie roli ekologicznej i gospodarczej obszarów wodno-błotnych. Strony Konwencji, w tym również Polska, zobowiązane są m.in. do wyznaczenia odpowiednich obszarów w celu włączenia ich do listy obszarów wodno-błotnych o międzynarodowym znaczeniu, wdrożenia planowania mającego na celu ochronę obszarów wodno-błotnych umieszczonych na liście oraz w miarę możliwości racjonalne użytkowanie wszystkich mokradeł, a także współpracy międzynarodowej w zakresie wdrażania Konwencji. Dotychczas Konwencję Ramsarską podpisało 171 państw, które łącznie wyznaczyły ponad 2300 obszarów pokrywających blisko 250 mln ha. W Polsce wyznaczonych jest 19 obszarów Ramsar, w tym sześć parków narodowych, pięć obszarów jeziornych, torfowiska karpackie i karkonoskie, dwa kompleksy stawów rybnych i ujście Wisły. Konwencja Ramsarska jest jedynym układem międzynarodowym w zakresie środowiska, poświęconym określonemu typowi ekosystemu – mokradłom, a państwa, które podpisały Konwencję reprezentują wszystkie regiony geograficzne naszej planety.
Opr. i Zdj.: DWB
