Ostatnie dni lipca przyniosły powiew dość ciepłej – tropikalnej pogody. Taka pogoda sprzyjała dużej aktywności motyli. Wykorzystując dobrą pogodę w ostatnich dniach skontrolowałem stanowiska chronionych gatunków motyli występujących na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego. Skupiłem się na trzech gatunkach: modraszek telejus; modraszek nausitous oraz czerwończyk fioletek. Są to gatunki wymienione w dyrektywie siedliskowej. Wszystkie gatunki wymienione są również w „Światowej Czerwonej księdze gatunków zagrożonych” oraz w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt – Bezkręgowce”.
Modraszek telejus i nausitous są to dwa blisko spokrewnione gatunki o podobnym wyglądzie i bardzo ciekawej biologii. Oba gatunki związane są z podobnymi siedliskami zwykle z łąkami trzęślicowymi, na których występuje krwiściąg lekarski. Jest to jeden z dwóch niezbędnych czynników do występowania tych gatunków.
Drugim jest odpowiedni gatunek mrówek z rodzaju wścieklic (w przypadku tejejusa są to najcześciej wsieklice uszatki a nausitousa wsieklice zwyczajne). Modraszki te składają jaja na kwiatostanach krwiściągu lekarskiego przy czym telejus wybiera kwiatostany dopiero rozwijające się i zwykle znajdujące się nieco niżej, zaś nausitous kwiatostany rozwinięte na szczycie rośliny. Młoda larwa przez pierwsze tygodnie życia odżywia się fragmentami kwiatostanu a następnie po 2-3 tygodniach opada na ziemię, gdzie przypomina larwę mrówki wydzielając odpowiednie feromony czeka, aż mrówki ją „adoptują” i zabiorą ją do swojego gniazda, gdzie przez następne miesiące będzie się odżywiała larwami i jajami mrówek. Po przepoczwarzeniu w mrowisku wychodzi z niego zwykle od lipca do końca sierpnia. Dorosła forma imago żyje tylko do trzech dni. Tak skomplikowana biologia sprawia, że motyle te są swoistymi bioindykatorami środowiska. W miejscach gdzie występują, zwykle mamy większą różnorodność roślin i zwierząt w tym motyli. Czerwończyk fioletek również należy do rodziny modraszkowatych. Gatunek ten jest jednak związany z inną rośliną a mianowicie z rdestem wężownikiem. Motyl ten zwykle wybiera miejsca bardzo ustronne gdyż jest bardzo mały i nie lubi otwartej przestrzeni, gdzie jest narażony na porywisty wiatr.
Spośród tej trójki najwięcej stanowisk na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego ma modraszek telejus, który występuje na 7 stanowiskach. Czerwończyk fioletek występuje na czterech stanowiskach, a modraszek nausitous tylko na jednym. W wielu miejscach modraszki występowały wyjątkowo licznie jak na tutejsze warunki (do kilkudziesięciu osobników modraszka telejusa). Na poszczególnych stanowiskach stwierdziłem nowe zasiedlone łąki. Tutejsze stanowiska modraszków są zwykle bardzo mocno ograniczone i silnie narażone na zniszczenie, dlatego bardzo ucieszyło mnie stwierdzenie nowo zasiedlonych fragmentów łąk. Wszystkie trzy gatunki występują w sumie na 8 stanowiskach, czyli często współwystępują ze sobą. Na tych 8 stanowiskach stwierdziłem w czterech miejscach również innego chronionego motyla też z rodziny modraszkowatych – czerwończyka nieparka.
Literatura:
Buszko J., Masłowski J.: Motyle Dzienne Polski. Nowy Sącz: Koliber, 2008, s. 99-100.
Głowaciński Z., Nowacki J. (red.), Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt – Bezkręgowce (red.), „PAN, AR”, 2004, s. 447.
Lycaena helle, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.)
Phengaris nausithous [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
Phengaris telejus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.)
Sielezniew M., Dziekańska I. 2012. Modraszek nausitous Phengaris (Maculinea) nausithous. W: Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). Monitoring gatunkÛw zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa, s. 178-198.
Sielezniew M., Dziekańska I. 2012. Modraszek telejus Phengaris (Maculinea) teleius. W: Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). Monitoring gatunkÛw zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa, s. 199-218.
Sielezniew M., Dziekańska I. 2012. Czerwończyk fioletek Lycaena helle. W: Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). Monitoring gatunkÛw zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa, s. 124-141.
