8 czerwca obchodzimy Światowy Dzień Oceanów. Święto to zostało oficjalnie ustanowiony przez ONZ w 2009 roku. Jest to okazja, aby przypomnieć społeczeństwu, że życie na Ziemi jest uzależnione od kondycji oceanów, a ich los zależy od działań nas wszystkich. Oceany zajmują ponad 70% powierzchni naszej Planety. Regulują klimat, produkują tlen oraz stanowią ważne źródło pożywienia dla 3 mld ludzi na Ziemi. Przemysł rybny to ogromna gałąź gospodarki ogólnoświatowej, w której zatrudnienie znajduje ponad 200 milionów ludzi na całym świecie w sektorach takich jak: rybołówstwo, przetwórstwo czy transport ryb i owoców morza.
Największym zagrożeniem dla życia w oceanach jest ich przełowienie. Według Organizacji Narodów Zjednoczonych ponad 1/3 światowych zasobów ryb już jest przełowiona. Mimo, że nasze morza są przełowione, ryby wciąż stanowią główne źródło pożywienia i utrzymania dla ponad 800 milionów ludzi - głównie żyjących w krajach rozwijających się.
Zmiana klimatu niekorzystnie wpływa na życie w oceanach, w tym na kondycję populacji gatunków ryb poławianych komercyjnie. Podnoszenie się temperatury wody dramatycznie zmienia warunki życia organizmów morskich, co odbija się również na sektorze rybołówstwa. Mniej stabilne i mało liczne populacje stad ryb sprawiają, że rybacy wypływają coraz dalej w poszukiwaniu połowu lub zmuszeni są pozostać na morzu dłużej. W efekcie ich kutry emitują więcej gazów przyczyniających się do zmiany klimatu. Zmiany klimatyczne wpływają więc na stan żywych zasobów morskich, a jednocześnie rybołówstwo jest jedną z gałęzi przemysłu oddziaływujących na klimat.
Ocieplanie się klimatu kojarzymy głównie ze wzrostem średniej temperatury na Ziemi spowodowanej wzrostem CO2. To właśnie w głównej mierze oceany absorbują nadmierne ilości dwutlenku węgla, a negatywną konsekwencją tego jest wzrost ich kwasowości. W ostatnich latach proces ten znacznie przyspieszył i tylko od XX wieku zakwaszenie mórz i oceanów wzrosło, aż o 30%! Najbardziej wrażliwym ekosystemem, którego dotyka rosnąca kwasowość wód są organizmy, z których zbudowana jest rafa koralowa. Poprzez spotęgowanie tego negatywnego procesu, wiele wapiennych materiałów budulcowych, poprzez obniżenie się pH, rozpuszcza się w wodzie. Stopniowe zakwaszanie się mórz i oceanów prowadzi więc do powolnego zamierania tych różnorodnych ekosystemów morskich.
Kolejnym z globalnych wyzwań mórz i oceanów są ogromne ilości plastikowych śmieci, które dostają się do wód. Rocznie do środowiska morskiego potrafimy dostarczyć prawie 10 milionów ton plastiku! Wyrzucamy dosłownie wszystko, od zwykłych torebek sklepowych po zabawki. Najbardziej znanym „morskim wysypiskiem” jest śmieciowa wyspa – Great Pacific Garbage Patch, która rozciąga się w północnej części Oceanu Spokojnego pomiędzy Hawajami, a Kalifornią o przypuszczalnej wadze prawie 3 milionów ton! Z powodu trafiających do mórz i oceanów plastikowych odpadów, co roku ginie ponad milion morskich ptaków i sto tysięcy morskich ssaków.
Sieci widma to zagubione przez kutry narzędzia połowowe. Zawieszone w toni wodnej nadal łowią ryby, a ich zdolność połowowa utrzymuje się na poziomie 20% przez pierwsze pół roku od zagubienia, spadając do 6% w kolejnych miesiącach. Przy ustanawianych rokrocznie limitach połowowych na najwyższym możliwym poziomie gwarantującym stabilność populacji, te dodatkowe 6% przyłowu może znacznie zaburzać równowagę stad ryb. Sieci widma stanowią również niewidoczną, śmiertelną pułapkę dla ssaków morskich oraz ptaków, które nurkują w celu zdobycia pożywienia. Wiele sieci zbudowanych jest z komponentów plastikowych, które zalegając w morzu przez lata, ulegają rozkładowi do mikrocząsteczek plastiku. Te drobiny dostają się do łańcucha pokarmowego, a finalnie mogą trafiać również na nasze stoły. Pokryte parafinami włókna, z których zbudowane są sieci, mogą przyczyniać się do lokalnego zanieczyszczenia wód substancjami oleistych.
Życie jest tam, gdzie jest woda, a ziemski wszechocean z jego najróżniejszymi przejawami jest fundamentem naszej planety.
Źródła: National Geographic Polska, WWF.
Zdj.1. Portugalia, Ocean Atlantycki (zdj. Weronika Badura)
Zdj.2. Plastik w oceanie / Źródło: Shutterstock / Jag_cz
Zdj.3. Łowcy plastiku / Źródło: www https://.tygodnikprzeglad.pl/lowcy-plastiku/
Opr. DWB
