Choć zima i mrozy wydają się jeszcze nie odpuszczać, pierwsze żurawie zawitały już do Polski. Ptaki te, obok skowronków uważane są za pierwsze zwiastuny zbliżającej się wiosny. Pojawienie się żurawi nie musi jednak oznaczać definitywnego końca zimy. W latach poprzednich żurawie musiały się już zmierzyć z ograniczającą im zdobywanie pokarmu pokrywą śnieżną. W porównaniu do niewielkich ptaków, które nie mają dużych szans na przetrwanie nawrotu zimy i pogorszenia się warunków atmosferycznych, żurawie nie mają potrzeby odlatywania na południe.
Wygląd:
Żuraw zwyczajny (Grus grus) to bardzo duży (długość 96-119cm), majestatyczny ptak, o prostym i przeciętnej wielkości dziobie, chudych nogach oraz szczupłej, wyciągniętej szyi.
Ubarwienie żurawi jest szaro-białe, jasnopopielate. Ze względu na przesiadywanie nad błotnistą i zażelazioną wodą ich grzbiet przyjmuje rdzawobrązową barwę. Po obu stronach czarnej szyi i głowy znajduje się podłużna, biała pręga, ciemię jest koloru czerwonego. Palce żurawia pozbawione są błony. Skrzydła są szerokie oraz proste, osiągające rozpiętość do około 2,3 m. Ogon jest krótki, ukryty pod wydłużonymi lotkami, przypominającymi swobodnie zawieszony pióropusz. Ze względu na to, że samiec i samica są do siebie bardzo podobne, płcie można rozpoznać na podstawie ich wielkości – samiec jest zazwyczaj większy. Ponadto w locie skrzydła samicy są półotwarte, natomiast samca złożone. Młode żurawi odznaczają się brązową głową, szyją oraz piórami, które w przeciągu pierwszych kilku lat od narodzin ulegają stopniowej zmianie.
Występowanie i zachowanie:
Żuraw jest ptakiem wędrownym, który z terenów Polski odlatuje jesienią (październik/listopad) i powraca pod koniec lutego lub w marcu. Występuje w pojedynczych parach w siedliskach bagiennych, w lasach oraz w pobliżu wód; tylko na terenach otwartych. Gniazduje w olsach, na trzcinowiskach nad rzekami bądź jeziorami oraz na torfowiskach. Pojawia się także na pastwiskach i polach (poza sezonem lęgowym). W stadach spotykany jest tylko podczas wędrówek. Gniazda zakłada w postaci roślinnych kopców na mokradłach. Żurawie to doskonali lotnicy, wędrujący w dużych stadach w ukośnych liniach lub kluczach w kształcie litery V. Prędkość lotu jest umiarkowana, a pułap wysoki.
Wiosną podczas okresu godowego samce żurawi chcąc zaprezentować swoje wdzięki i przypodobać się samicy rozpoczynają swoje widowiskowe zaloty. Obejmują one popisy taneczne i wokalne w postaci podskoków z rozpostartymi skrzydłami, przysiadami, głębokimi skłonami, stroszeniem piór oraz głośnymi krzykami.
Pożywienie:
Żywi się zielonymi częściami roślin, nasionami, jagodami, bezkręgowcami w postaci owadów, mięczaków i pierścienic oraz drobniejszymi kręgowcami.
Głos:
Głęboki i daleko się niosący klangor w postaci „krro” i „karr”, przerywany głośnym trąbieniem.
O świcie można usłyszeć dźwięczne nawoływanie pary na lęgowisku „krrui-kroo”.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt żuraw jest objęty ochroną ścisłą.
Literatura:
Bejcek V., 2004, Ptaki wędrowne. Leksykon Przyrody, Oficyna Wydawnicza ”Delta W-Z”, Warszawa
Hudec K., 1994, Przewodnik Ptaki, Warszawa
Jonsson L., 1998, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, Warszawa
Svensson L., 2012, Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego. Przewodnik Collinsa, Multico Oficyna Wydawnicza, Warszawa.
Oprac. Marta Kupisz - stażystka w ZPKWŁ - Oddziale Terenowym Bolimowskiego Parku Krajobrazowego
