24 maja obchodzony jest w Europie Dzień Parków Narodowych. Jest to rocznica utworzenia pierwszego parku narodowego w Europie - Sarek w Szwecji, w 1909 r. Parki narodowe obejmują obszary całkowitej ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej, a na ich terenie, poza szczególnymi wyjątkami, zabroniona jest jakakolwiek działalność gospodarcza.
Parki narodowe prowadzą także działalność edukacyjną i naukową. W Europie jest obecnie ponad 250 parków narodowych. Pierwsze powstały w Szwecji a ideę ich powołania wysunął szwedzki przyrodnik fińskiego pochodzenia A. E. Nordenskiöld w 1880 r. Udało się ją zrealizować w 1909 r. i w tym roku powstało dziewięć takich obszarów. Na świecie istnieje ponad 7000 parków narodowych, zajmujących łącznie ponad 1 mln km². Najstarszym parkiem narodowym na świecie jest Park Narodowy Yellowstone w Stanach Zjednoczonych, o powierzchni 8980 km².
Park Narodowy w Polsce - to jedna z form ochrony przyrody, przewidziana w przepisach ustawy o ochronie przyrody. Obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1.000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe.
Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody, a także odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.
W Polsce wyodrębniono 23 parki narodowe: największą powierzchnię zajmuje Biebrzański PN – ponad 59 tys. ha, 14 parków (bez wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego) ma powierzchnię mniejszą niż 10 tys. ha. Plan ochrony dla parku narodowego zawiera wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej.
Parki narodowe w Polsce mają charakter leśny. Łączna powierzchnia leśna w parkach narodowych wynosi 195 443,1 ha, co stanowi ok. 62% powierzchni ogólnej tych form ochrony przyrody i niewiele ponad 2% ogólnej powierzchni lasów w Polsce.
Ogólne zasady zachowania w parkach narodowych:
1. Poruszaj się po wyznaczonych i oznakowanych szlakach turystycznych.
2. Ogniska i papierosy można palić tylko w przeznaczonych do tego miejscach – zaprószenie ognia może przyczynić się do nieodwracalnych strat w przyrodzie.
3. Nie hałasuj.
4. Nie zbliżaj się do dzikich zwierząt, nie zaczepiaj, nie drażnij i nie próbuj karmić dzikich zwierząt, w szczególności dotyczy to niedźwiedzi w Tatrzańskim Parku Narodowym.
5. Nie niszcz i nie zbieraj roślin w tym owoców runa leśnego.
6. Nie zbieraj i nie wydobywaj skał i minerałów.
7. Nie wyrzucaj śmieci! Śmieci zabieraj ze sobą lub zostawiaj w wyznaczonych miejscach w schroniskach.
8. Po polskiej stronie obowiązuje zakaz wprowadzania psów na całym obszarze; na czeskiej stronie psy muszą być prowadzone na smyczy.
9. Na rowerze poruszaj się tylko po wyznaczonych do tego celu drogach.
Opr. i zdj. DWB
